16 Şubat 2019

Haşere Mücadelesi veya Vektör Kontrolü Nedir?

Haşere mücadelesinin literatürdeki adı vektör kontrolüdür. Vektörler, basitçe insanlara doğrudan ve dolaylı yollarla hastalık bulaştıran canlılara denilmektedir. Hastalık bulaştırma çeşitli şekillerde olabilmektedir. Örneğin kene, sivrisinek gibi böcekler insanları ısırarak ve kan emerek aktif şekilde hastalığı bulaştırırlar. Bazı canlılar ise dolaylı olarak kendilerine bulaşan(örneği hamamböcekleri tuvalet, fosseptik gibi alanlarda yaşadığından) patojenleri bizim kullandığımız eşyalara, yiyecek ve içeceklerimize bulaştırarak hastalığı taşıyabilirler.

Vektörler Dünya üzerinde halen nüfusun yarısından fazlasını tehdit etmektedir. Özellikle Afrika bölgelerinde halen 45 saniye bir çocuk sivrisineklerin bulaştırdıkları hastalıklardan ölmekte, 2,5 milyar insan sıtma riski altında bulunmakta ve yılda 256 milyon insan sadece sivrisineklerin bulaştırdıkları hastalıklardan muzdarip olmaktadır(who 2010 malarya raporu). Bu nedenlerle Dünya üzerinde Entegre vektör kontrolü(İntegrated Vector Management, İntegrated Pest Management, İntegrated Pest Control) yöntemleri benimsenmektedir.

Entegre vektör kontrolü 4 aşamada gerçekleştirilmektedir:

1. Fiziksel Mücadele: Daha önceki bir yazımda(http://gss.gs/uQG) belirttiğim gibi haşerelerin evlere, bahçelere, ofislere yani kısacası kullanım alanlarımıza girmesi, barınması ve üremesi engellenerek yapılan mücadeledir. Bu konu ile alakalı detaylı raporun çevirisini sürdürmekteyim. Bittiğinde kullanım alanlarımızda ne gibi önlemler almamız gerektiği hususunda bilgimiz olacak.
2. Biyolojik Mücadele: Biyolojik ilaçların veya biyolojik ajanların kullanılması ile yapılan mücadeledir. Günümüzde özellikle sivrisinek ve kemirgen mücadelesinde kullanılır. Çevreye en az zararlıdır.
3. Kimyasal Mücadele: Kimyasal ilaçlar kullanılarak yürütülen mücadeledir. Bu mücadelede kullanılan ilaçlar Sağlık Bakanlığı, Avrupa Birliği, Dünya Sağlık Örgütü ve Epa tarafından denetlenir. EN güvenli ilaçlar Avrupa Birliği ve DÜnya Sağlık Örgütünün denetiminden geçmiş, Sağlık Bakanlığı tarafından ülkemizde satışına izin verilmiş ilaçlardır.
4. Kültürel Mücadele: Kültürel mücadele bireylerin bilinçlendirilmesi ile yapılmaktadır. Kişisel korunma önlemlerinin anlatılması ile bireysel olarak alacağımız tedbirler bu başlık altına girmektedir.